Trong tiếng Việt, từ “Thanh Minh” nghĩa là dịp để làm sạch hoặc thanh tẩy. Nó là một trong những lễ truyền thống đã được ăn sâu vào văn hóa của người Việt Nam suốt hàng thế kỷ.
Đến từ lịch phong tục của Trung Quốc, ngày Thanh Minh (tức ngày 4/5 âm lịch) là ngày để tôn vinh tâm linh của những người đã khuất và đồng thời giúp thanh tẩy lấy đi những cái gì không trong sạch hoặc những cái bất thường trong cuộc sống.
Trong cuộc đời này, chúng ta ai cũng không thể tránh khỏi những thế trận khó khăn, những cạm bẫy, những thử thách của cuộc sống. Vì thế, ngày Thanh Minh còn được coi là một lễ hội tâm linh để tìm kiếm niềm hy vọng và tìm kiếm sự đồng cảm từ người thân đã mất.
Một trong những nghi lễ đặc biệt của ngày Thanh Minh là đặt lễ đền tưởng nhớ cho người thân đã qua đời và đem hoa quả lên thờ cúng khi đi đến mộ người đã khuất. Theo quan niệm của người Việt Nam, hoa quả có thể giúp cho hồn ma của người đã mất có nguồn năng lượng để tiếp tục đi đến cõi bên kia và giúp họ quên đi nỗi buồn và đau khổ để có thể tiến về cõi bình an.
Bên cạnh đó, trong ngày Thanh Minh, người dân thường gội đầu và thay trang phục mới để mong muốn thanh tẩy và đón nhận một năm mới tràn đầy niềm vui và hạnh phúc. Đó là lý do tại sao, ngày Thanh Minh còn được coi là ngày đánh thức cuộc sống mới, đánh dấu sự khởi đầu mới cho mỗi cá nhân và gia đình.
Trong lịch sử người Việt Nam, ngày Thanh Minh còn được gắn liền với một số sự kiện quan trọng từng xảy ra xung quanh nó. Ví dụ như, vào ngày Thanh Minh năm 1285, Trần Thánh Tông đã tổ chức lễ tế đền để tôn vinh các vị thần, tăng vật và các anh hùng đã hy sinh trong sự nghiệp giải phóng đất nước khỏi nô lệ xâm lược của Nguyên Mông. Một số năm sau đấy, vào ngày Thanh Minh năm 1418, vua Lê Thái Tổ cũng đã thay đổi hoạt động lễ hội thành một lễ hội đánh dấu của đưa ra quyết tâm tiêu diệt những quốc gia xâm lược, nâng cao tư tưởng gìn giữ độc lập và tự do trong đất nước.
Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, ngày Thanh Minh vẫn được các gia đình Việt Nam đón chào và tổ chức các hoạt động truyền thống trong dịp lễ này. Những hành động này được xem là cách để đảm bảo sự kết nối bền vững giữa các thế hệ người Việt, cũng như giữ vững những giá trị văn hóa truyền thống của quê hương đất nước.
Năm 2023, ngày Thanh Minh sẽ rơi vào ngày 30/4 âm lịch (tức 01/06/2023 dương lịch). Trong năm nay, người dân Việt Nam sẽ đón chào Tết Thanh Minh với nhiều nghi lễ truyền thống và ý nghĩa đặc biệt hơn bao giờ hết. Đó là do trong những năm qua, nước ta đã đồng bộ hóa lịch âm – dương, nên ngày Thanh Minh cũng trở thành ngày nghỉ chính thức của dân tộc Việt Nam.
Thành phố Hồ Chí Minh, với lịch sử lâu đời và đa dạng văn hóa, cũng không ngoại lệ trong việc tổ chức các hoạt động liên quan đến ngày Thanh Minh. Tại đây, du khách có thể tìm đến những ngôi đền thờ cúng truyền thống hoặc đến Saigon Outcast để tham dự hội chợ hoa quả tươi mát trên tông đơ.
Ngoài ra, khách mời có thể tham gia các hoạt động tại các trung tâm văn hóa như Nhà hát Lớn – Nhà Hát TP. Hồ Chí Minh, trải nghiệm không khí tất bật của thị trường Cần Thơ, hoặc đến thành phố Đà Nẵng để tham gia lễ hội Thanh Minh xưa và nay.
Kết luận
Ngày Thanh Minh là một trong những lễ truyền thống đặc biệt của người Việt Nam, mang trong mình nhiều ý nghĩa tâm linh, lịch sử và văn hóa. Nó còn là dịp để gắn kết và tôn vinh những người đã mất, cũng như là ngày để đón nhận một năm mới tràn đầy niềm vui, hạnh phúc và hy vọng.
Khi ngày Thanh Minh 2023 đến, chúng ta hãy cùng nhau duy trì các nghi lễ truyền thống của dân tộc, đi đến những ngôi đền thờ cúng, đem hoa quả và tặng quà cho những người thân đã khuất để giúp họ có cuộc sống bên kia vui vẻ hơn. Hãy gội đầu, thay trang phục mới để khởi động cuộc sống mới và dữ lại những giá trị đặc biệt của văn hóa Việt Nam.
